Podstawową przesłanką upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność dłużnika, której poświęcono odrębny wpis.

Niezależnie od faktu niewypłacalności dłużnika, sąd w określonych wypadkach może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości. W szczególności dotyczy to sytuacji, w której dłużnik umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień. Umyślność i rażące niedbalstwo są pojęciami nieostrymi i za każdym razem powinny podlegać indywidualnej ocenie w odniesieniu do konkretnego przypadku.

Poprzez „umyślność” należy rozumieć sytuację, w której dłużnik podejmując określone czynności działał świadomie mając zamiar doprowadzić do swojej niewypłacalności lub ją zwiększyć. Za działanie umyślne można uznać przypadek, kiedy dłużnik nie wykonując już swoich zobowiązań (nie spłaca rat kredytu, nie płaci rachunków za  media, czynsz  itp.) zaciąga nowe zobowiązania (kredyty, pożyczki) i ich również nie spłaca.

Poprzez rażące niedbalstwo należy rozumieć niedołożeniu należytej staranności wymaganej w danych okolicznościach. Można przyjąć, że jest to działanie lekkomyślne. Klasycznym przykładem rażącego niedbalstwa jest zaciągnięcie kolejnego kredytu, którego miesięczna spłata znacznie przekracza aktualne możliwości finansowe dłużnika i wiadomo, że już  w momencie zaciągnięcia zobowiązania dochody dłużnika nie pozwalają na obsługę kredytu.

Sąd w toku postępowania dowodowego, bada jaka była zdolność płatnicza dłużnika na datę zaciągania zobowiązania.  W uzasadnieniach orzeczeń oddalających wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej sądy często wskazują,  że przy zaciąganiu kolejnych kredytów i pożyczek dłużnik zadłużył się ponad faktyczne możliwości spłaty zadłużenia, bowiem suma rat poszczególnych pożyczek i kredytów przekracza lub była bliska wysokości przychodów dłużnika.

Kolejne negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej zostaną omówione w odrębnym wpisie.