Kiedy sąd nie ogłosi upadłości konsumenckiej ? Część 1.

Podstawową przesłanką upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność dłużnika, której poświęcono odrębny wpis.

Niezależnie od faktu niewypłacalności dłużnika, sąd w określonych wypadkach może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości. W szczególności dotyczy to sytuacji, w której dłużnik umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień. Umyślność i rażące niedbalstwo są pojęciami nieostrymi i za każdym razem powinny podlegać indywidualnej ocenie w odniesieniu do konkretnego przypadku.

Poprzez „umyślność” należy rozumieć sytuację, w której dłużnik podejmując określone czynności działał świadomie mając zamiar doprowadzić do swojej niewypłacalności lub ją zwiększyć. Za działanie umyślne można uznać przypadek, kiedy dłużnik nie wykonując już swoich zobowiązań (nie spłaca rat kredytu, nie płaci rachunków za  media, czynsz  itp.) zaciąga nowe zobowiązania (kredyty, pożyczki) i ich również nie spłaca.

Poprzez rażące niedbalstwo należy rozumieć niedołożeniu należytej staranności wymaganej w danych okolicznościach. Można przyjąć, że jest to działanie lekkomyślne. Klasycznym przykładem rażącego niedbalstwa jest zaciągnięcie kolejnego kredytu, którego miesięczna spłata znacznie przekracza aktualne możliwości finansowe dłużnika i wiadomo, że już  w momencie zaciągnięcia zobowiązania dochody dłużnika nie pozwalają na obsługę kredytu.

Sąd w toku postępowania dowodowego, bada jaka była zdolność płatnicza dłużnika na datę zaciągania zobowiązania.  W uzasadnieniach orzeczeń oddalających wnioski o ogłoszenie upadłości konsumenckiej sądy często wskazują,  że przy zaciąganiu kolejnych kredytów i pożyczek dłużnik zadłużył się ponad faktyczne możliwości spłaty zadłużenia, bowiem suma rat poszczególnych pożyczek i kredytów przekracza lub była bliska wysokości przychodów dłużnika.

Kolejne negatywne przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej zostaną omówione w odrębnym wpisie.

Niewypłacalność – przesłanka do ogłoszenia upadłości.

Upadłość może zostać ogłoszona wyłącznie w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny.

Definicję niewypłacalności ustawodawca zawarł w art. 11 Prawa upadłościowego. Zgodnie z brzmieniem przywołanego przepisu, dłużnika uważa się za niewypłacalnego jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jest to tzw. przesłanka płynnościowa, która uzależnia ogłoszenie upadłości od faktycznej kondycji finansowej dłużnika a w szczególności od jego możliwości realnego zaspokojenia wymagalnych zobowiązań. Należy pamiętać, że sam fakt braku zapłaty, nie świadczy o tym, że dłużnik jest niewypłacalny i że można w stosunku do niego ogłosić upadłość. Należy zbadać stan finansów dłużnika, jego możliwości płatnicze i dopiero na tej podstawie stwierdzić, czy dłużnik faktycznie utracił zdolność do wykonywania swoich zobowiązań. Dla ogłoszenia upadłości nie jest najistotniejszym, że dłużnik nie uregulował zobowiązania w terminie ale to czy jest zdolny (finansowo) do jego zapłaty.
Dla ułatwienia w ustaleniu stanu niewypłacalności przyjęto domniemanie, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza 3 miesiące. Trzymiesięczne opóźnienie w zapłacie długów pozwala uznać, że sytuacja dłużnika jest na tyle zła, że może dojść do ogłoszenia upadłości.
Jest to domniemanie wzruszalne – dłużnik, broniąc się przed ogłoszeniem upadłości musi wykazać, że nie utracił zdolności do wykonywania swoich zobowiązań a sam fakt niespłacania zadłużenia przez okres ponad 3 miesięcy nie oznacza, że na trwale utracił zdolność do ich uregulowania.

Za niewypłacalnego uznaje się również dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące. Jest to tzw. przesłanka bilansowa.  Należy pamiętać, że wartość majątku nie powinna być oceniana wyłącznie na podstawie jego wartości księgowej lecz na podstawie wartości rzeczywistej a wiec za ile można go zbyć. Do majątku dłużnika nie wlicza się składników niewchodzących w skład masy upadłości np. leasingowane samochody, a do zobowiązań pieniężnych nie wlicza się zobowiązań przyszłych, w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach.

Dla ogłoszenia upadłości istotnym jest aby spełniona był jedna z opisanych powyżej przesłanek, przy czym przesłana bilansowa dotyczy wyłącznie osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.

Wniosek o ogłoszenie upadłości – czy warto zrobić dokładny spis wierzytelności ?

Spis wierzytelności to jeden z wymaganych elementów wniosku o ogłoszenie upadłości. W praktyce w spisie wierzytelności należy wskazać nazwę wierzyciela, jego adres, wysokość wierzytelności oraz termin jej zapłaty.

Biorąc pod uwagę podstawowy cel upadłości konsumenckiej tj. oddłużenie – nie budzi wątpliwości, że to w interesie dłużnika jest ujawnienie wszystkich zobowiązań i rzetelne sporządzenie spisu wierzycieli już na etapie składania wniosku o ogłoszenie upadłości, ponieważ zobowiązania umyślnie nie ujawnione przez upadłego, nie podlegają umorzeniu, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Czytaj dalej…