Upadłość może zostać ogłoszona wyłącznie w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny.

Definicję niewypłacalności ustawodawca zawarł w art. 11 Prawa upadłościowego. Zgodnie z brzmieniem przywołanego przepisu, dłużnika uważa się za niewypłacalnego jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jest to tzw. przesłanka płynnościowa, która uzależnia ogłoszenie upadłości od faktycznej kondycji finansowej dłużnika a w szczególności od jego możliwości realnego zaspokojenia wymagalnych zobowiązań. Należy pamiętać, że sam fakt braku zapłaty, nie świadczy o tym, że dłużnik jest niewypłacalny i że można w stosunku do niego ogłosić upadłość. Należy zbadać stan finansów dłużnika, jego możliwości płatnicze i dopiero na tej podstawie stwierdzić, czy dłużnik faktycznie utracił zdolność do wykonywania swoich zobowiązań. Dla ogłoszenia upadłości nie jest najistotniejszym, że dłużnik nie uregulował zobowiązania w terminie ale to czy jest zdolny (finansowo) do jego zapłaty.
Dla ułatwienia w ustaleniu stanu niewypłacalności przyjęto domniemanie, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza 3 miesiące. Trzymiesięczne opóźnienie w zapłacie długów pozwala uznać, że sytuacja dłużnika jest na tyle zła, że może dojść do ogłoszenia upadłości.
Jest to domniemanie wzruszalne – dłużnik, broniąc się przed ogłoszeniem upadłości musi wykazać, że nie utracił zdolności do wykonywania swoich zobowiązań a sam fakt niespłacania zadłużenia przez okres ponad 3 miesięcy nie oznacza, że na trwale utracił zdolność do ich uregulowania.

Za niewypłacalnego uznaje się również dłużnika będącego osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące. Jest to tzw. przesłanka bilansowa.  Należy pamiętać, że wartość majątku nie powinna być oceniana wyłącznie na podstawie jego wartości księgowej lecz na podstawie wartości rzeczywistej a wiec za ile można go zbyć. Do majątku dłużnika nie wlicza się składników niewchodzących w skład masy upadłości np. leasingowane samochody, a do zobowiązań pieniężnych nie wlicza się zobowiązań przyszłych, w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach.

Dla ogłoszenia upadłości istotnym jest aby spełniona był jedna z opisanych powyżej przesłanek, przy czym przesłana bilansowa dotyczy wyłącznie osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.